In de vroege morgen van 14 april kwam een Volksturmgroep uit Kloster Neuendorf naar de schuur In de loop van de voormiddag kwamen ook de Volkssturm -Gardelegen, de brandweer en de " TECHNISCHF NOODHULP". Samen waren er nu ongeveer 170 man om te trachten de sporen van de voorbije nacht uit te wissen. Ze moesten een gracht graven van 55 m lang en 90 cm diep. Dan moesten ze de lijken uit de schuur weghalen en ze in 'n massagraf verzamelen.

Als ze in de namiddag voor ruim de helft klaar waren, werd het werk gestopt omdat de Amerikanen in aantocht waren. Rond 17 u stond de 102 de Infanteriedivisie in Gardelegen en tegen 19 u (juist 24 u na het begin van het drama) capituleerde de Duitse commandant.

Op 15 april terwijl ze de streek zuiverden, ontdekten Amerikaanse soldaten de veldschuur en de bloedige misdaad... terwijl het vuur nog smeulde en er nog verkoolde lijken in lagen. Onmiddellijk werden er foto's genomen... en werd er ook gefilmd... Verschrikkelijke beelden ! Generaal Frank gaf daarna het bevel om de mannelijke bevolking van  Gardelegen en omgeving te verzamelen, om de slachtoffers van de schuur weer op te graven en allen ordelijk te begraven.

In de morgen van 21 april meldden zich 250 à 300 mannen met spaden, schoppen en beddenlakens op het  marktplein.  Begeleid  door een   Amerikaanse  tank  werd   in   rijen  van  5 opgestapt richting  " ISENSCHNIBBE - SCHUUR ".

Bij aankomst moest eerst de lijkenmassa onder oog gebracht worden. Het begraven (ter plaatse) duurde 4 dagen. Er werden 586 lijken uit het   massagraf weer opgegraven. Samen met de lijken die nog in de schuur waren kreeg elk slachtoffer zijn eigen graf, dat voorzien werd van 'n eenvoudig wit, houten kruis. Slechts 306 kruisen droegen de vermelding van het KZ -NR. of van de Nationaliteit ( aan de hand van hun kleding), terwijl de 810 anderen het opschrift "UNBEKANNT" kregen.

In de namiddag van 25 april werd dan het " EHRENFRIEDHOF" plechtig ingewijd met militaire eer en een religieuze dienst, geleid door 'n Katholieke, 'n Orthodoxchristelijke en 'n Joodse geestelijke. De graven waren opgesteld zoals de gebruikelijke ordening bij de Amerikaanse militaire kerkhoven.

Er werd ook 'n paneel aangebracht met 'n Duitse en Engelse tekst ... die later in de DDR - tijd werd vervangen... en na 1990 weer werd herplaatst.

Omdat Gardelegen in de Russische bezettingszone viel, gingen de Amerikanen weg en kwamen de Russen. In 1949 werd het dan DDR - gebied.De KZ- Gedenkstätten kregen in de DDR   'n grotere betekenis dan in de BRD, maar... als politiek instrument voor hun Communistische Ideologie, In 'n statuut van 1961 werden de opgave en het doel van deze plaatsen duidelijk vastgelegd:  " Vooraan staat de strijd van de arbeidersklasse tegen het fascisme in het NAZI - REGIME ( en terzelfder tijd 'n aandacht tegen het imperialisme, neofascisme en militarisme in de BRD) en de leidende rol van de KPD en het Sovjetleger in de strijd tegen  het NS. Ook de bijzondere rol van de DDR als erfgenaam van net antifascisme".

Dit alles neemt niet weg dat er tijdens het DDR - REGIME heel wat werd verwezenlijkt om de gedachtenis aan het drama levend te houden. We houden het hier bij 'n opsomming van enkele merkwaardigheden.

1948 : Eerste grote demonstratie van ter plaatse.
1949: Manifestatie met deelnemers uit 10 Kreisen van Sachsen -Anhalt.
1950: Het gebied van de schuur en 't kerkhof wordt" Mahnmal" ( officiële gedenkplaats) met aanleg van beplanting ( bomen en struiken).
1953 : Een gevel van de schuur wordt herdenkingsmuur met teksten.
1962: De wegen die naar de schuur leiden worden uitgestippeld.
1963: Het Stadsmuseum richt 'n tentoonstelling in over het drama... met veel aandacht voor de Duitse en Internationale Arbeidsbeweging.
1965 : Grenssoldaten brengen 75 markeringsstenen aan langs de 36- km - lange dodenmars -weg tussen Mieste en Gardelegen.
1968 : Scholieren van de 8 ste klas (14j.) worden hier plechtig opgenomen in de FDJ ( Freie Deutsche Jugend ...Communistische Jongeren).
1969: Herdenkshalle opgericht. FDJ plant 1016 rozelaars op de graven.
1970: De " Mahn - en Gedenkstätte " Gardelegen officieel ingewijd.
1971: Oprichting van 'n monument ('n reusachtige persoon in Sovjetstijl).
1975 : De eerste Dora-herdenkingsmars wordt verwezenlijkt.

Jaarlijks werden dan op 13 april en begin september manifestaties gehouden met deelname van allerlei verenigingen en Sovjetsoldaten ... die in de nabijheid gekazerneerd waren.

In  zijn boek "Mijn  Verhaal " schrijft dhr STIPPELMANS hoe hij eindelijk in september 1988 GARDELEGEN ( schuur) en omgeving  kon  bezoeken. Ook de route vanuit MIESTE en de plaats ZICHTAU, waar hij  langs  de grafkelder ontsnapte.  In  GARDELEGEN  werd  hij tenslotte feestelijk onthaald en met de SOVJET - FANFARE voorop naar de schuur begeleid. Een hele manifestatie mét toespraken en kransen neerlegging, enz. maakten die dag onvergetelijk.

IKZELF bezocht na de " WENDE " ( 1991) de ISENSCHNIBBE - SCHUUR en kon er vaststellen dat het "EHRENFRIEDHOF " zeer goed onderhouden werd. Opvallend was natuurlijk het aantal "UNBEKANNT" - opschriften. Ik ben wel op zoek gegaan naar " BEKENDE NUMMERS", met enig resultaat. Alle NRS. heb ik daarna bekomen vanuit Gedenkstätte - DORA. ( bulletin '91-2).

Onze Franse vriend LUCIEN  COLONEL, bezocht reeds in april 1965 GARDELEGEN ( 20 ste verjaardag). De avond van 13 april werd hij uitgenodigd op de receptie van de SED - PARTIJ, in aanwezigheid van de DDR - Minister  van Cultuur. Hij kreeg er ook   'n brochure die hij liet vertalen, waarna hij ook het geval van KAPO SEMMLER ontdekte (zie artikel). Toen bij er voor de zoveelste keer in 1995 terugkeerde bij de 50 ste verjaardagsceremonie, zag hij tot zijn verbazing dat SEMMLER nog 'n ereplaats bekleedde op de tentoonstelling in het stadhuis - Volgens J. NEANDER bevindt de Gedenkstätte zieh ook nu nog in een onberispelijke toestand... en is het AMERIKAANS paneel ( als replica) teruggeplaatst.

Wereldbekendheid  kreeg GARDELEGEN via de AMERIKAANSE    FOTO - en FILMBEELDEN en de reportage van LIFE ( 7.5.'45) onder de titel " THE HOLOCAUST OF GARDELEGEN " . - Wij hebben de plicht de herinnering te helpen bewaren.

Na onze bevrijding werd ons verteld dat in GARDELEGEN op amper 4 km van onze vluchtplaats ( kerkje) , alle mensen van onze colonne samen met nog andere gevangenen van andere colonnes naar een schuur werden gebracht.

In de schuur werd stro op de grond gelegd om erop te slapen. Zo werd de indruk gewekt dat de mensen hier op hun bevrijders wachtten.

's Avonds werd de ingang van de schuur overgoten met benzine en nadien in brand gestoken met behulp van brandbommen.

Velen stikten door de enorme rook ( en ) zij die wilde vluchten werden neergeschoten en nog anderen werden levend verbrand. Duizend en zestien mensen vonden er de dood ! Allen zijn ter plaatse op een EREPERK begraven. Zestig jaar hebben de voormalige Oostduitsers deze graven plichtsgetrouw onderhouden. Men kan deze graven nog steeds bezoeken nabij de Stad GARDELEGEN.

PIERRE STIPPELMANS
STAMNUMMER BREENDONK  2 0 9 8
STAMNUMMER DORA  113 3 4 7

Het V.V.V.LO. en de Oud-gevangen van Breendonk en de Nationale Confederatie van Politieke Gevangen en rechthebbenden van België - Gewest Leuven - danken de Heer Pierre Stippelmans voor het ter beschikking stellen van deze verselijke documenten.

De Secretaris-Penningmeester - Hierna volgen de nodige foto's

Six Achiel.